قلمرو قوامیت مرد؛ خانواده یا اجتماع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده

چکیده

در بحث مشارکت اجتماعی زنان برای جواز یا محدود کردن این مشارکت، به ادله‌ای که قوامیت مرد را بیان می‌کند، استدلال می‌شود که دراین‌میان آیة قوامون و آیة درجه از اهمیت بیشتری برخوردارند. این پژوهش با بررسی این ادله می‌کوشد به این پرسش پاسخ گوید که آیا می‌توان قوامیت را به عنوان دلیلی عام در مباحث اجتماعی زنان اثبات کرد. برای پاسخ به این پژوهش پس از گزارشی از آرای مختلف دربارة قلمرو قوامیت، ادلة موافقان و مخالفان تسری قوامیت به اجتماع و استفاده از آن به عنوان قاعده‌ای عام بررسی شده است. پژوهش حاضر به این نتیجه می‌رسد که ادلة قوامیت، تنها قوامیت را برای شوهران در خانواده اثبات می‌کند.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم.
1. الآصفی،‌ محمدمهدی؛ «المرأة والولایة‌ السیاسیة‌ والقضائیة»؛ دراسة فی ضوء الفقه الاسلامی، فی مجلةفقه اهل‌البیت:، قم: مؤسسة دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌البیت­:، شمارة 36، 1425­ق، ص121 ـ 156.
2. ابن­ابی­حاتم، عبدالرحمن­بن­محمد؛تفسیر القرآن­العظیم؛ مکة‌ المکرمة: مکتبة نزار مصطفی الباز، 1419ق.
3. ابن­شهرآشوب، رشیدالدین محمدبن­علی؛ متشابه­القرآن ومختلفه؛ قم: دارالبیدار للنشر، 1369.
4. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم؛ فقه‌القضاء؛ قم:‌ دانشگاه مفید، 1423ق.
5. البخاری، محمدبن­اسماعیل؛ صحیح‌البخاری؛ بیروت: دارالفکر، 1401ق.
6. البلخی، مقاتل­بن­سلیمان؛ تفسیر مقاتل­بن­سلیمان؛ بیروت: دار‌ احیاءالتراث، 1423ق.
7. البیهقی، احمد­بن­حسین­بن­علی؛ السنن­الکبری؛ بیروت: دارالفکر، 1416ق.
8. الثعلبی، احمدبن­محمدبن­ابراهیم؛ تفسیرالثعلبی؛ بیروت: دار احیاء التراث­العربی، 1422ق.
9. التمیمى، نعمان­بن­محمد ابوحنیفه؛ دعائم­الإسلام‏؛ قم: مؤسسة آل­البیت­:، 1385.
10. موسوی الخویی، سید ابوالقاسم؛ صراط­النجاة؛ قم: مکتب نشر المنتخب، 1416ق.
11. الدمشقی، اسماعیل­بن­کثیر؛ تفسیر القرآن­العظیم؛ بیروت: دارالمعرفة، 1412ق.
12. الذهبی، محمدبن­احمد شمس‌الدین؛ سیر اعلام­النبلاء؛ بیروت: مؤسسة الرسالة، 1402ق.
13. الزهری، محمدبن­سعد؛ الطبقات­الکبری؛ بیروت: دارالصادر، 1968م.
14. سبحانی، جعفر؛ نظام­القضاء والشهادة فی الشریعة الإسلامیة الغراء؛ قم: مؤسسة الامام الصادق7، 1418ق.
15. السیوطی، عبدالرحمن­بن­ابی­بکر؛ الدرالمنثور؛ بیروت: دار الفکر، 1403ق.
16. شیرازی، سید محمد؛ الفقه، القانون؛ بیروت: مرکز الرسول الاعظم9 للتحقیق والنشر، 1419ق.
17. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیرالقرآن؛ قم: منشورات جامعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة، 1417ق.
18. الطبری، محمدبن­جریر؛ جامع­البیان؛ بیروت: دارالفکر، 1415ق.
19. الطوسی، ابوجعفر محمدبن­حسن؛ المبسوط فی فقه­الامامیة؛ تهران: مکتبةالمرتضویة لاحیاء الآثار­الجعفریة، 1387ق.
20. حسینی طهرانی، سید محمدحسین؛ ولایةالفقیه فی حکومةالاسلام؛ قم: مؤسسة تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت:، [بی­تا].
21. فیاض، محمد اسحاق؛ المسائل­المستحدثة؛ کویت: مؤسسة مرحوم محمد رفیع حسین، 1426ق.
22. کوفى، محمدبن­محمد اشعث؛ الجعفریات؛ تهران: مکتبة نینوی‌الحدیثة، [بی­تا].
23. موسوی گرگانی، سید محسن؛ «المرأة والقضاء فی الاسلام» فی مجلة‌ فقه اهل‌البیت­:، شمارة 23، 1423ق. ص121- 156، قم: مؤسسة دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌البیت­:.
24. گلپایگانی، سید محمدرضا؛کتاب­القضاء؛ قم: دارالقرآن الکریم، 1413ق.
سیفی مازندرانی، علی‌اکبر؛ دلیل تحریرالوسیله: ولایةالفقیه؛ تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، [بی­تا].
25. المظهری، محمد ثناءالله؛ التفسیرالمظهری؛ اسلام‌آباد: مکتبة‌ رشدیة، 1412ق.
26. معرفت، محمدهادی؛ تعلیق و تحقیق عن امهات مسائل­القضاء، در شرح تبصرة‌المتعلمین؛ ضیاءالدین عراقی، ج6. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم، 1414ق.
27. ــــــــــ؛ التمهید فی علوم­القرآن؛ قم: مؤسسة النشرالاسلامی، 1416ق.
28. منتظری، حسین‌علی؛ دراسات فی ولایة‌الفقیه وفقه الدولةالاسلامیة؛ قم: نشر تفکر، 1409ق.
29. نوری، میرزاحسین؛ خاتمةالمستدرک؛ قم: مؤسسة آل­البیت:، 1417ق.
30. النویری، احمدبن­عبدالوهاب؛ نهایةالارب فی فنون­الادب؛ القاهرة: دارالکتب والوثائق­القومیة، 1423ق.