ساخت اجتماعی طلاق در ایران

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

«طلاق» از جمله مسائل اجتماعی در ایران است که در دهه‌های گذشته تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است. در مقاله حاضر این تغییرات با توجه به چگونگی ساخت‌یابی اجتماعی‌شان مورد بررسی قرار می‌گیرند. به منظور تبیین ابعاد مختلف تحولات در ساخت اجتماعی طلاق در ایران، مدل نظری «واقع‌گراییِ تحلیلی» از جمله کارآمدترین الگوهای نظری است که در این مقاله نیز مد نظر قرار گرفته است. نظریه‌ اساسی در این مدل، «نظریه‌ اراده‌گرایانه کنش» است که پارسونز در دوره‌ نخستِ تلاش نظری‌اش آن را بسط و توضیح داد. از جمله مزایای این الگو، تأکید بر ابعاد مختلف ذهنی و عینی است. بر این اساس، داده‌های مرتبط با طلاق در دهه‌های اخیر در ایران با توجه به ذهنیت کنشگرانِ ایرانی معنادار شده است. روش اصلی به منظور تحلیل یافته‌ها نیز «تحلیل ثانویه» است. مبنای تأمین داده‌های تحلیل، داده‌های پژوهش‌های کلان و عمدتاً ملّی است که پیش از این صورت گرفته است. بر اساس مدل مذکور و با استفاده از روش تحلیل ثانویه، ابعاد عینی و ذهنیِ طلاق و الگوی تغییر نگرشی در خصوص طلاق نیز با توجه به شاخص‌های تفصیلی و با ارجاع به داده‌های ملّی مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


الف) اسناد و آمارها

1. سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن، سال‌های 1355-1385.
2. قانون اساسی (1388)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

ب) کتاب­ها

3. اسدی، علی (1353)، گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران.
4. دورکیم، امیل (1383)، قواعد روش جامعه‌شناسی، ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. رفیع‌پور، فرامرز (1370)، کند و کاوها و پنداشته‌ها، تهران: شرکت سهامی انتشار.
6. کرایب، یان (1381)، نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس، ترجمه عباس مخبر، تهران: ‌انتشارات آگه.
7. گودرزی، محسن (1382)، موج دوم ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان؛ یافته‌های پیمایش در 28 مرکز استان کشور، تهران: دفتر انتشارات طرح‌های ملّی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
8. گودرزی، محسن (1387)، گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی ایرانیان کل کشور، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
9. گیدنز، آنتونی (1384)، مسائل محوری در نظریه اجتماعی، ترجمه محمد‌رضایی، تهران: انتشارات شداد.
10. Fathi, Asghar (1985), Women and the Family in Iran, Boston: Brill.
11. Giddenz , Anthony & Turner, Jonathan (1993), Social Theory, Cambridge: Polity Press.
12. Hamilton , Peter (1992), Talcott Parsons, London: Ellis Horwood Limited.
13. Jimenz, Jillian (2010), Social Policy and Social Change: Toward the Creation of Social and Economic Justice. California: Sage Publication.
14. Loomis, Charles P. & Loomis , Zona K. (1965), Modern Social Theories, Torento: D. Van Nostvand Company, second edition.
15. Newsweek, 13 December 1993.
16. Parsons, Talcot (1975), "Certain Primary Sources and Patterns of Aggression in the Social Structure of the Western World".In Essays in Sociological Theory, Revised Indian Edition.
17. Parsons, Talcott (1968), The structure of social action: a study in social theory with special reference to a group of recent European writers, California: The University of California.
18. Ritzer, George (2004), Encyclopedia of Social Theory, California: Sage Publication.
19. Stimson, Ardyth & Parrillo, Vincent N. (1985), Social problems: definition, impact, and solution, New York: Pennsylvania State University.
20. Timashef, Nicholas S. (1967), Sociological Theory, Its Nature and Growth, 3td Edition, NewYork: RondomHouse.
21. Turner, Jonathan H. (1998), The Structure of Sociological Theory, Wadsworth Publishing Company.

ج) مقالات

22. مهاجرانی، علی اصغر (1389)، تحول وضع زناشویی و تغییر الگوی سنی ازدواج در ایران، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد شوشتر، ش 11.